Về dự án này¶

Xuất phát của dự án này từ nhu cầu thực tế trong quá trình giảng dậy và nghiên cứu của cá nhân thấy rằng thông tin về dược liệu tại Việt nam đang quá nhiều nhưng chất lượng nguồn thông tin vẫn cần được xem xét. Để lý giải cho việc này, vài nguyên nhân có thể chỉ ra:

• Không phân định rạch ròi giữa thông tin có tính chất tham khảo và áp dụng trên lâm sàng. Thông tin thuốc hay dược liệu để giúp người bệnh hiểu được quá trình điều trị của bác sĩ chứ không phải để ai cũng có thể tự chữa bệnh cho mình. Với thuốc tây y, điều này có thể tuyên truyền nhưng với thuốc dược liệu hoàn toàn khác. Việc nguồn nguyên liệu mọc xung quanh, dễ tiếp cận. Và nếu ai đó đang có bệnh, đọc được thông tin về cây ngay trong vườn có khả năng chữa bệnh thì liệu có ai bỏ tiền ra mua thuôc tây để điều trị bệnh nữa. Rồi sau đó, sự lan truyền thông tin trong cộng đồng góp phần làm quá trình nhiễu thông tin. Hệ quả là, mọi người đọc thông tin nhưng quên đi phần gốc rễ thông tin cho bệnh nhân để hiểu quá trình bác sĩ đang chữa bệnh cho mình chứ không phải để bệnh nhân tự áp dụng.

• Tâm lý thuốc dược liệu an toàn. Câu này đúng ra thuốc từ dược liệu an toàn hơn thuốc hóa dược nhưng vẫn có tác dụng phụ.

• Mô hình phá triển thuốc hóa dược đã ổn định chứng minh hiệu quả và an toàn. Nhưng với thuốc từ dược liệu, mặc dù các quy định nhưng vẫn giới hạn do bản chất sự không chắc chắn của đa dạng thành phần hóa học trong một cao chiết và khả năng biết hết tác dụng dược lý của một hoạt chất. Dẫn tới, y học thực chứng áp dụng sang phát triển thuốc từ dược liệu vẫn còn nhiều vấn đề cần nghiên cứu sâu hơn. Cần chú ý về lịch sử lâu đời của dược liệu nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc hiệu quả trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng sẽ vượt trội hơn so các các thuốc hóa dược, thuốc nguồn gốc vi sinh vật hoặc sau này thuốc phân tử lớn.

• Văn hóa cộng đồng đóng vai trò quan trọng dãn tới thổi phồng tác dụng thực sự của một dược liệu dựa trên bản chất tâm lý tò mò của loài người về những điều thần bí, bí truyền hoặc kinh nghiệm được giữ kín. Văn hóa phương Đông hay phương Tây đều tạo ra các câu chuyện mà tại đó yếu tô thần bí được sẽ giúp thu hút khán giả của mình. Và thuốc dược liệu cũng theo cách thức như vậy. Đồng thời, lăng kính nhận thức của người dân bị thay đổi khi thông tin đầu tiên tiếp nhận sẽ khó chấp nhận điều niềm tin bị sai. Hệ quả là, các sai lệch về sử dụng thuốc dược liệu trong cộng đồng vẫn chưa được đánh giá đúng đắn nhưng người dân vẫn sử dụng thuốc dược liệu do tính dễ tiêp cận của nó.

• Thông tin về tác dụng của một dược liệu trong cộng đồng có lẽ sẽ bền bỉ hơn cách mà chúng ta nghĩ nếu như không đính chính. Tức là, nếu cộng đồng có niềm tin về hiệu quả điều trị của một dược liệu thì yếu tố thất truyền sẽ hiếm khi xảy ra với bằng chứng chính trước khi loài người lưu giữ bằng văn bản khoảng thiên niên kỷ thứ 7 trước công nguyên nhưng các kinh nghiệm dân gian về sử dụng cây cỏ nhiều khi vẫn tồn tại đến ngày nay, hiếm khi các kiến thức về dược liệu cơ bản bị sai lệch.

Để giải quyết nhóm chúng tôi có vài kiến nghị:

• Nhận thức về dược liệu trong giai đoạn này cần thay đổi. Dược liệu theo khái niệm cũ không phù hợp giai đoạn này cũng như tương lai sau khi thời đại kháng sinh ra đời.

• Tập trung thông tin về một dược liệu càng nhiều càng tốt thông qua hệ thống văn bản được tổ chức tốt hơn là hệ thống cơ sở dữ liệu. Hệ thống cơ sở dữ liệu là cách phân chia thành các trường thông tin, tạo mối liên hệ giữa các trường đó. Cách thức này hiệu quả trên máy tính hoạt động. Nhưng con người tiếp cận khác, con người đọc văn bản, hiểu văn bản, tổng quát lại thông tin. Dĩ nhiên máy học sẽ giúp được tổng quả lại thông tin nhưng hệ quả thông tin gốc con người bị thiếu vắng. Đó là lý do, một hệ thống văn bản được tổ chức tốt là tiêu chuẩn cho hệ thống website này.

• Nguồn thông tin cấp 1 và cấp 2 được ưu tiên sử dụng tại tài liệu này. Điều này rất khó khăn khi lựa chọn nhưng không phải phải không thể. Thông tin thường được chia thành cấp 1: dạng bài báo nghiên cứu, cấp 2: dạng review hoặc sách tham khảo chuyền ngành, cấp 3: dạng bài báo thông thường. Theo đó, chúng tôi cố gắng tạo ra thông tin cấp 2 nhưng cũng có thể tạo ra thông tin cấp 1 nếu quá trình khai thác thông tin phát hiện ra điểm tích cực mới.

• Phản biện của cộng động có chuyên môn hoặc đã qua các hướng dẫn trong việc kiểm chứng thông tin liên quan đến dược liệu. Với mục tiêu xây dựng không dành cho số đông nhưng phù hợp với cá nhân có trình độ để có thể tìm hiểu thêm về dược liệu. Do đó, chúng tôi sẽ tạo ra cơ chế để nhận được quản biện của các bạn đồng nghiệp gần xa. Trước mắt, khai thác dữ liệu và chỉnh sửa thông tin trong website này sẽ thuộc về các bạn sinh viên đang học các môn học liên quan đến dược liệu & dược cổ truyền tại trường đại học Y Dược, Đại học Quốc gia Hà nội. Hi vọng chất lượng thông tin của dự án sẽ ngày một tốt hơn.

Bình luận¶